Балким, сен өзүн-өзү тарбиялоо жөнүндө уккандырсың, бирок, мүмкүн, бул эмне экенин жана ал эмне үчүн керек экенин толук түшүнбөй жаткандырсың. Өзүн-өзү тартипке салуу – бул максаттарга жетүү үчүн иш-аракеттериңди, ойлоруңду жана эмоцияларыңды башкара билүү. Алаксыткан нерселерге толгон дүйнөдө өзүн-өзү тарбиялоо өзгөчө маанилүү. Бул макалада мен сага кантип тартипти өнүктүрүү, өзүңдү тартипке салуу жана ийгиликтүү адам болууну айтып берем.
Өзүн-өзү тартипке салуу деген эмне?
Өзүн-өзү тартиптөө – бул узак мөөнөттүү максаттарга жетүү үчүн өз каалоолоруңду жана аракеттериңди башкара билүү. Бул дайыма эле жагымдуу болбосо да, өзүңдү керектүү нерсени кылууга мажбурлай аласың дегенди билдирет.
Өзүн-өзү тартипке салуу жашоонун ар кандай чөйрөлөрүндө керектүү . Бул жерде бир нече мисалдар келтирилген:
- Окуу. Баарын акыркы мүнөткө калтырбай, үй тапшырмаңды өз убагында аткарып, тесттерге туруктуу даярдануу.
- Ден соолук. Таттуулар жана фастфуд түрүндөгү азгырыктарга карабастан спорт менен машыгып, туура тамактануу.
- Хобби. Диванда жөн эле жаткың келсе да, музыкалык аспапта ойногонду үйрөнүү же спорт менен машыгуу.
Эмне үчүн өзүн-өзү тартиптөө маанилүү
● Жеке жана мектеп жашоосуна тийгизген таасири
Өзүн-өзү тарбиялоо тыкан жана жемиштүү болууга жардам берет. Мектепте бул бардык тапшырмаларды өз убагында аткарганга жетишип, жакшы баа алганыңды билдирет. Жеке жашооңдо - мейли спорт болобу, илим же чыгармачылык болобу, ийгиликке жетүүгө жардам берет.
● Максатка жетүү жана ийгилик менен байланышы
Өзүн-өзү тартипке сала алган адамдардын ийгиликке жетүү ыктымалы жогору. Себеби, алар майда нерселерге алаксыбай, системалуу түрдө максаттарынын үстүндө иштей алышат. Мунун аркасында алар ийгиликтүү болуп, өзүнө ишеним пайда болот.
Кантип өзүн-өзү тартиптөөнү өнүктүрүү керек?
1. Өзүн-өзү тартипке салууну өнүктүрүүнүн биринчи кадамы – өз максаттарыңды жана артыкчылыктарды так аныктоо. Жакынкы келечекте эмнеге жетүүнү каалап жатканыңды ойлон. Максаттарыңды жаз жана аларга артыкчылык бер. Бул маанилүү нерсеге көңүл топтоп, керексиз азгырыктардан качууга жардам берет.
2. Сенин максаттарың конкреттүү жана өлчөмдүү болушу керек. Мисалы, «математика боюнча жакшыраак окуу» максатын коюунун ордуна, «күн сайын беш математикалык маселени чечүү» максатын кой. Бул сенин прогрессиңе көз салып, шыктанууга жардам берет.
3. Максаттарга жетүү үчүн деталдуу иш-чаралардын планын иштеп чыгуу зарыл. Чоң тапшырмаларыңды кичине кадамдарга бөлүп, аларды аткаруунун мөөнөттөрүн белгилеп ал. Бул акырындап максатыңа карай жылышыңа жардам берет жана ашыкча жүк болуп сезилбейт.
4. Помодоро сыяктуу тайм-менеджемент техникасынын ыкмалары сенин өндүрүмдүүлүгүңдү бир топ жакшыртат. Помодоро ыкмасынын маңызы – кыска, бирок интенсивдүү интервалдарда (көбүнчө 25 мүнөт), ортосунда кыска тыныгууларды алып иштөө. Бул жогорку концентрацияны сактоого жана күйүп кетүүнүн алдын алууга жардам берет.
5. Позитивдүү адаттар жана күн тартиби өзүн-өзү тартиптөөдө негизги ролду ойнойт. Акырындык менен жашооңо убакты-сааты менен жасалуучу физикалык көнүгүү, туура тамактануу жана күнүңдү пландаштыруу сыяктуу дени сак адаттарды киргиз. Бул сага тыкан жана тартиптүү болууга жардам берет.
6. Уйкунун графигин сакта. Адекваттуу уйку көңүл буруу, эс тутум жана чечим кабыл алуу сыяктуу когнитивдик функцияларды сактоо үчүн маанилүү. Ал ошондой эле эмоционалдык абалды жөнгө салууга, стресс деңгээлин төмөндөтүүгө жана физикалык ден соолукту колдоого жардам берет. Убакты-сааты менен сапаттуу уйку жалпы өндүрүмдүүлүккө жана өзүн-өзү башкарууга өбөлгө болот.
7. Күндөлүк же ийгилик журналын жүргүзүү сенин прогрессиңе көз салууга жана аракеттериңди анализдөөгө мүмкүндүк берет. Эмне иштээрин жана эмне иштебейт экенин жакшы түшүнүү үчүн жетишкендиктериңди, каталарыңды жана тыянакатрыңды жаз. Бул сага өнүгүүгө жана мотивацияга ээ болууга жардам берет.
8. Өзүн-өзү тартиптөөдө мотивация маанилүү роль ойнойт. Сени чындап шыктандырган нерсени тап жана аны мотивация булагы катары колдон. Терс ойлорду ийгиликке багытталган позитивдүү ойлор менен алмаштыруу аркылуу ички ойлоруңдун үстүндө иште.
9. Алаксыткан нерселерди башкаруу өзүн-өзү тартипке салуунун дагы бир маанилүү аспектиси. Азгырыксыз иш чөйрөсүн түзүп, социалдык медианы жана башка көңүл ачуу ресурстарын колдонууга чектөөлөрдү кой. Бул маанилүү милдеттерди чечүүгө жана өндүрүмдүүлүгүңдү жогорулатууга жардам берет.
Өзүн-өзү тартиптөөнү өнүктүрүүгө жана аны туруктуу кылууга жардам берүүчү куралдар
Азыркы дүйнөдө технология өзүн-өзү тарбиялоо процессин бир топ жеңилдетет. Төмөндө сага тыкан жана жемиштүү болууга жардам бере турган бир нече тиркемелер жана куралдар келтирилген:
1.Todoist. Бул тапшырмаларды башкаруу тиркемеси жасай турган жумуштун тизмелерин түзүүгө, мөөнөттөрдү жана эскерткичтерди коюуга жана прогресске көз салууга мүмкүндүк берет. Бул күнүңдү пландоого жана маанилүү иштерди унутпоого жардам берет.
2. Trello. Долбоорду башкаруу тактасы, анда сен тапшырмаларды карталар түрүндө уюштура аласың. Сен ар кандай долбоорлор үчүн такталарды түзүп, тапшырма тизмелерин кошуп, аткарылган тапшырмаларды белгилей аласың. Trello командалык иш үчүн өзгөчө пайдалуу.
3. Forest. Көңүл топтоп, телефондо өткөргөн убакытты кыскартууга жардам берген тиркеме. Сен иштеп баштаганда "дарак отургузасың", таймер бүтө электе тиркемеден чыгып кетсең, бак өлүп калат. Бул сенин көңүлүңдү бир нерсеге багыттоого түрткү берет.
4. Pomodone. Бул тиркеме өндүрүмдүүлүктү жогорулатуу үчүн Помодоро ыкмасын колдонот. Силер кыска, бирок интенсивдүү интервалдар менен, ортосунда кыска тыныгууларды алып иштейсиңер, бул концентрациянын жогорку деңгээлин сактоого жардам берет.
Өзүн-өзү тартиптөө жолундагы каталар жана кыйынчылыктар
Өзүн-өзү тартипке салуу – бул татаал процесс жана сен бул жолдо көптөгөн каталарга туш болушуң мүмкүн. Бул жерде алардын бир нечеси берилген:
- Максаттар өтө чоң. Алдыга реалдуу эмес максаттарды коюу көңүл калууга жана мотивацияны жоготууга алып келиши мүмкүн.
- Пландын жоктугу. Иш-аракеттердин так планы болбосо, каалаган натыйжага жетүү кыйын.
- Ашыкча жүктөнүү. Баарын бир эле учурда жасоого аракет кылуу күйүп калууга алып келет.
Бул каталарды болтурбоо үчүн, реалдуу жана жетүүгө мүмкүн болгон максаттарды коюп, аларды майда кадамдарга бөлүп, деталдуу пландарды түз. Өзүңдү ашыкча жүктөбөгөнгө жана эс алуу үчүн маал-маалы менен тыныгууга аракет кыл.
Кыйынчылыктарды жеңүү боюнча кеңештер
Өзүн-өзү тартипке салуу жолунда ар кандай кыйынчылыктарга туш болушуң мүмкүн. Аларды жеңүү боюнча бир нече кеңештер:
- Башкалардын колдоосу. Жакын адамдарың сени колдош үчүн, алар менен максаттарыңды бөлүш.
- Пландарды талдоо жана оңдоо. Иш-аракеттериңди үзгүлтүксүз талдап, бир нерсе иштебей калса, пландарыңа оңдоолорду киргиз.
- Ийгилик үчүн сыйлык. Жетишкендиктериң үчүн кичинекей сыйлыктарды өзүңө арноо менен өзүңдү мотивациялайсың.
Өзүн-өзү тартиптөө – бул өнүктүрүлө турган жана өркүндөтүлө турган көндүм. Бул процесс убакыт жана күч-аракетти талап кылат, бирок натыйжасы татыктуу экенин эстен чыгарбоо керек. Бул кеңештерди аткаруу менен сен өзүңдүн максаттарыңа жана жашооңдун бардык чөйрөсүндөгү ийгиликке жетүү үчүн өзүңдү тарбиялай аласың.
Эгер сен өзүн-өзү тартиптөө гана эмес, жашооңдун бардык тармактарын өнүктүрүүнү кааласаң, Qlever платформасы пайдалуу болушу мүмкүн. Qlever бүгүнкү санариптик дүйнөдө маанилүү болгон медиа сабаттуулукту өнүктүрүү үчүн ресурстарды жана куралдарды сунуштайт. Бул сага медианы жакшыраак түшүнүүгө, маалыматты сын көз менен баалоого жана санариптик куралдарды натыйжалуу пайдаланууга жардам берет.
Бул кеңештерди бүгүнтөн баштап колдон, ошондо сен жашооң тыкан жана жемиштүү боло баштаганын байкайсың.