Интернеттин өнүгүшү менен көптөгөн социалдык тармактардын кызматкерлери алардын аянтчасы жетиштүү деңгээлде коопсуз эмес экенинен тынчсызданып, бул колдонуучуларды чочутушу мүмкүн экенин эске алып интернет-кодулоого каршы күрөштүн механизмдерин иштеп чыгышууда. Алдыда биз кандай болбосун интернет-агрессия менен катышы бар бир нече терминдерди талдап чыгууну сунуштайбыз, алар интернеттеги агрессиянын түрү жана формасы жагынан бири-биринен айырмаланышат.
Кибербуллинг (cyberbulling) — атайын максаттуу жана кайра-кайра кайталанган зыянкечтик, анын ичинде атайлап мазактоо, коркутуп-үркүтүү жана ар кандай ар-намыска шек келтире турган билдирүүлөр, адатта бул нерселер узак убакыт бою интернет-технологиялардын жана электрондук девайстардын жардамы менен ишке ашат. [1].
Кибермоббинг (cybermobbing) – кибербуллинг, бирок агрессор бир гана адам эмес, адамдардын тобу.
Троллинг (cybertrolling; trolling – жалтырак калайдын жардамы менен балык кармоо) — ар кандай интернет-ресурстарга колдонуучулардын ортосунда чыр-чатактарды тутандыруу максатында ар кандай макалаларды, шакаба кылган же чагымчыл билдирүүлөрдү жарыялоо, адатта башка колдонуучуларды да талкууга тартуу үчүн эки тараптуу шылдың же мазактоо менен коштолот. [2].
Хейтинг (hate) — терс маанайдагы комментарийлер же билдирүүлөр, белгилүү бир адамга, адамдардын тобуна, көрүнүшкө карата иррационалдуу сын-пикир, көп учурда андай позициянын негизи жок болот. [1].
Флэйминг (flaming) — мазактоолордун кокустан тутанып кетиши, көпчүлүккө ачык түрдө репликалардын эмоционалдык алмашуусу, көп учурда чаттарда жана социалдык тармактарда чатакташып жаткан тарапты мазактоого көп сандаган адамдар тартылып кетиши мүмкүн.
Киберсталкинг (cyberstalking; to stalk — аңдуу, артынан байкоо жүргүзүү) — кайра-кайра кайталанган коркутуп-үркүтүүлөр менен адамдын артынан түшүү, тынчсызданууну жана кыжырданууну пайда кылган билдирүүлөр ал багытталган адамдын же анын үй-бүлө мүчөлөрүнө карата мыйзамсыз аракеттерди жасоо же зыян келтирүү туурасында болушу мүмкүн.
Грифинг (griefers) — көп колдонуучуларга ылайыкташкан онлайн-оюндарда оюнчулар атайын максаттуу түрдө башка оюнчулардын артынан түшүп сая кууйт. Алардын максаты оюнда утушка ээ болуу эмес, башка оюнчулардыоюндан ала турган ырахатынан ажыратуу.
Секстинг (sexting) — жылаңач же жарым жылаңач адамдардын сүрөттөрүн же видеоматериалдарын кодулоо же шантаж кылуу максатында жарыялоо, таркатуу.
Материал Европа Биримдигинин колдоосу астындагы BRYCA долбоорунун алкагында даярдалды.
Булактары:
- Кирилл Хромов (30.05.2018). Кибербуллинг. Postnauka.ru. Алынган сайты: https://postnauka.ru/longreads/86459.
- Animatika.ru. Алынган сайты: https://animatika.ru/info/gloss/trolling.html