Салам, достор! Келгиле, стереотиптер жөнүндө сүйлөшөлү - бул ар бирибизди кызыктырган тема. Бул Борбордук Азиянын жаштары үчүн өзгөчө маанилүү, анткени стереотиптер биздин тандоолорубузга, өзүбүзгө болгон ишенимибизге жана кыялдарыбызга чоң таасирин тийгизет. Бирок жакшы жаңылык, алар менен күрөшүүгө болот жана керек! Бул макалада биз стереотиптер деген эмне экенин, алар эмне үчүн пайда болоорун жана эркин жана бактылуу жашоо үчүн аларды кантип жеңүү керектигин карап чыгабыз.
Стереотиптер деген эмне жана алар кайдан келип чыгат?
Стереотиптер - бул көбүнчө "ар бир", "ар дайым" же "эч качан" сыяктуу угулган жалпылоолор. Мисалы, “кыздардын баары турмушка чыгууну кыялданат”, “бардык жигиттер лидер болгусу келет” же “азыркы жаштар телефондо отургандан башка эч нерсе жасабайт”. Таанышпы? Бул стереотиптер. Алар кадимкидей угулат, бирок сейрек учурда чындыкка жатат. Анткени, ар бирибиз уникалдуубуз жана бардыгына бир нече мисалдын негизинде эле баа бере албайбыз.
Стереотиптер ар кандай себептерден улам пайда болот:
- Үй-бүлөдөн жана чөйрөдөн. Бала кезибизден уккан нерселерибиз көбүнчө ой жүгүртүүбүздүн бир бөлүгү болуп калат.
- Медиадан. Тасмалар, социалдык тармактар жана жаңылыктар татаал нерселерди жөнөкөйлөткөндү жакшы көрүшөт.
- Жеке тажрыйба. Кээде белгилүү бир топтун адамы менен болгон бир жагымсыз жагдай бизди жалпылоолорду жасоого мажбурлайт.
Стереотиптер биздин мээбизге дүйнөдө тез ориентир алууга жардам бергени менен, алар көп учурда адамдардын чынында кандай экенин көрүүгө тоскоол болот.
Стереотиптер жаштарга кандай таасир этет
Борбордук Азиянын жаштары үчүн стереотиптер чыныгы тоскоолдук болуп калышы мүмкүн. Төмөндө бир нече мисалдар келтирилген:
- Кыздар жөнүндө стереотиптер. Кыздар “жөнөкөй” болуш керек, үй камын көрүш керек, карьера алар үчүн эмес деп көп айтылат. Мындан улам көптөгөн таланттуу кыздар чоң нерсени кыялдануудан коркушат.
- Жигиттер тууралуу стереотиптер. Жигит ар дайым “күчтүү” “лидер” болушу керек деген үмүт кээде жаштардын сезимдерин ачык айтууга же жардам издөөгө тоскоол болот.
- Улут тууралуу стереотиптер. Кээде адамдар чындыгында алар кандай экенин билүүгө аракет кылбай туруп, бири-биринин тегине карап баа беришет.
- Сырткы көрүнүш жөнүндө стереотиптер. "Идеалдуу" көрүнүү аракети стрессти жаратат жана өзүн-өзү сыйлоо сезимин төмөндөтөт.
- Жаш курак жөнүндө стереотиптер. "Сен али жашсың" - мындай фразалар өзүнүн жөндөмдүүлүгүн көрсөтүүгө жана жоопкерчиликти алууга болгон каалоону жокко чыгарышы мүмкүн.
Стереотиптерди кантип таануу керек
Стереотиптер менен күрөшүүнүн биринчи кадамы - бул аларды таануу. Өзүңөргө бул суроолорду берип көргүлө:
- Мен муну кайдан билем? Балким, силер аны бирөөдөн уккан чыгарсыңар же кинодон көргөн чыгарсыңар.
- Чындап эле ушундайбы? Бул ишенимди жокко чыгарган учурларды ойлонуп көргүлө.
- Бул ишеним мага кандай таасир этет? Бул силерге жардам береби же ой жүгүртүүңөрдү чектейби?
Мындай суроолорду өзүңөргө канчалык көп берсеңер, стереотиптер жашооңорго ошончолук азыраак таасир этет.
Стереотиптер менен кантип күрөшүү керек
Эми стереотиптердин бизди чектөөсүнө жол бербөө үчүн эмне кылуу керектиги жөнүндө сүйлөшөлү:
- Күмөн санаганды үйрөнгүлө
Стереотипти укканда өзүңөргө суроо бергиле: "Эмне үчүн мындай?", "Далил барбы?" Мисалы, эгер силерге "кыздар технологияны түшүнүшпөйт" деп айтышса, муну жокко чыгарган мисалдарды ойлонуп көргүлө.
- Ар кандай адамдар менен баарлашкыла
Башка маданияттын, кесиптин же социалдык топтордун өкүлдөрү менен таанышууга аракет кылгыла. Канчалык көп баарлашуу тажрыйбасына ээ болсоңор, стереотиптерге ошончолук азыраак ишенесиңер.
- Суроо бергиле
Эгер кимдир бирөө силерге стереотипке ылайык баа берсе, коркпой: "Эмне үчүн мындай деп ойлойсуң?" деген суроо узаткыла. Бул башкаларга алардын сөздөрү жөнүндө ойлонууга жардам берет.
- Өзүңөргө болгон ишенимди өрчүткүлө
Өзүңөрдүн күчтүү жактарыңарды билгиле жана стереотиптер силердин баалуулуктарыңарды аныктоосуна жол бербегиле. Силер кандайдыр бир жалпылоодон алда канча жакшы адамсыңар.
- Билим алгыла жана окугула
Билим - бул күч! Китептерди, макалаларды окугула, дүйнөнү ар тараптан көрсөткөн тасмаларды көргүлө. Бул башыңардагы тоскоолдуктарды жок кылууга жардам берет.
- Башкаларды шыктандыргыла
Стереотиптерди жеңе алган өз окуяңар менен же бащка адамдын окуясы менен бөлүшкүлө. Бул башкаларды шыктандырып, башкаларга стереотиптер өкүм эмес экенин түшүнүүгө жардам берет.
Кантип стереотиптердин курмандыгы болуп калбоо керек
Эгер силерде стереотиптерге кабылгандай сезим пайда болсо, төмөнкүлөрдү жасап көргүлө:
- Пикирлеш адамдарды тапкыла. Сага ишенген жана колдогон адамдар терс таасирлер менен күрөшүүгө жардам беришет.
- Стереотиптерди жүрөгүңөргө жакын кабыл албагыла. Эсиңерде болсун: башка адамдардын көз карашы силердин реалдуулугуңар эмес.
- Максаттарды коюп, ага жеткиле. Силердин жетишкендиктериңер ар кандай стереотиптерге караганда силер жөнүндө көбүрөөк айтат.
Стереотиптер - бул жеңе турган нерсе. Борбордук Азиянын жаштары эбегейсиз зор потенциалга ээ жана эскирген ишенимдер силердин толук кандуу жашооңорго тоскоол болбошу керек. Эсиңерде болсун: силер уникалдуусуңар жана силердин стереотиптерди өзгөртүүгө күчүңөр жетет. Биз бири-бирибизди түшүнүп, ким экенибизди баалай билсек, дүйнө жакшырат. Өзүңөргө ишенгиле жана кыялдарыңарга жете бергиле!